با توجه به اینکه این بحث به تأثیر بحران سوریه بر اوضاع دینی کشور اهتمام دارد لازم است در ابتدا به برخی دلایل مستقیم وغیر مستقیم این بحران اشاره مختصری داشته باشیم :
اوضاع سیاسی سوریه، بعد از استقلال از استعمار فرانسه، شاهد تشکیل احزاب وگرایش های سیاسی مختلفی بود که گرایش اغلب آنها لائیک ویا دینی بود که گرایش های دینی شامل اخوان المسملین وحزب "التحریر الاسلامی" ( حزب آزادیبخش اسلامی) بود.
پس از کشمکش جنبش های سیاسی مختلف، حزب بعث توانست بوسیله کودتای نظامی در تاریخ ۸/۳/۱۹۶۳ به سلطه دست یابد. این حزب تمامی جنبش های سیاسی را کنار زد و به تنهایی حاکمیت را به عهده گرفت وقانون منع احزاب را صادر کرد. این امر تا تشکیل حرکت اصلاح گرایانه توسط حافظ اسد ادامه داشت البته ورود به سلطه وی با موافقت بین المللی بر حاکمیت ایشان بر سوریه تأیید شد. اخوان المسلمین در ابتدا سعی کردند به طور غیر علنی از حافظ اسد پشتیبانی کنند بلکه آنها را در حکم شریک کند ولی حافظ اسد با تشکیل جبهه ملی تمامی احزاب ملی به جز احزاب اسلامی را وارد این جبهه نمود، چرا که وی احزاب دینی را مرتجع وعقب گرا می دانست. از آن پس درگیری نظامی بین نظام حافظ اسد و آنان اتفاق افتاد و این نزاع مسلح از سال ۱۹۷۷ الی ۱۹۸۵ ادامه داشت تا اینکه در نهایت حافظ اسد توانست بر آنچه نام فتنه اخوان المسلمین گذاشته بود چیره شود.
پس از فوت حافظ اسد در سال ۲۰۰۰ میلادی (خرداد ۱۳۷۹) و روی کار آمدن فرزندش بشار اسد، اخوان المسلمین سعی کردند با ایشان ارتباط برقرار کنند که در این راستا صدها نفر از زندانیان آنها از زندان خارج شدند. ولی هنگامی که عبد الحلیم خدام معاون وقت رئیس جمهور سوریه از نظام جدا شد و به خارج پناهنده شد، اخوان المسلمین به جبهه خلاص ملی تابع به عبد الحلیم خدام پیوستند. شایان توجه است که روابط خدام با اخوان المسلمین به زمانی باز می گردد که وی استاندار شهر حماه یعنی شهری که مرکزیت اخوان بشمار می رفت بود.
سپس هنگامی که ترکیه با سوریه روابط خوبی برقرار کرد، اخوان المسلمین عبد الحلیم خدام را ترک کردند و با ترکیه هم پیمان شدند به این امید که به واسطه ترک ها بتوانند در حکومت سوریه نفوذ کرده و پست هایی را بدست گیرند. (این نکته را نباید از نظر دور داشت که اخوان المسملین نمی توانند نه معارض باشند و نه با نظام، چرا که آنان گروهی هستند که سعی دارند همواره از فرصت ها برای بدست گرفتن حکومت استفاده کنند) بنابراین چون اخوان المسملین همواره به دنبال سلطه هستند همواره کوشیدند با همه طرف هایی که از نظام سوریه ناراضی هستند رابطه ایجاد کنند. آنها سعی می کردند با سوء استفاده از افراد ساده لوح اهل تسنن طرح سیاسی خودشان را پیاده کنند و در این باره افرادی از علمای اهل تسنن با آنها همدست شدند. حتی بعضی از علمایی که تابع اخوان نیستند نیز با آنها همکاری کردند خصوصا وقتی که این افراد احساس کردند که نظام در حال سقوط است .
بعضی از این علما شخصیت های معروفی بودند و در بین مردم احترام و منزلت ویژه ای داشتند که از جمله این افراد می توان به شخصیت های زیر اشاره کرد:
- شیخ عبد الکریم راجح : معروفترین شیخ حافظ قرآن در کشور سوریه و مشرف بر تعدادی از مساجد و آموزشگاه های حفظ قرآن کریم در سوریه بود. وی امام جماعت مسجد الحسن در مهمترین محله شهر دمشق یعنی در محله المیدان را بعهده داشت. در آغاز بحران راجح مردم را به تظاهرات مسالمت آمیز بر ضد نظام تحریک می کرد تا حدی که هر هفته بعد از نماز جمعه ای که توسط وی برگزار می شد مردم از مسجد خارج می شدند وعلیه نظام تظاهرات می کردند. نظام سوریه چندین بار به او تذکر داد ولی در نهایت وی به ترکیه فرار کرد. شیخ عبدالکریم راجح همچنان در سخنرانی ها و اعلامیه های خود مردم را بر علیه نظام سوریه وجمهوری اسلامی ایران وحزب الله تحریک می کند.
- دکتر شیخ محمد راتب النابلسی : خطیب مسجد شیخ عبد الغنی النابلسی در دمشق در منطقه شیخ محی الدین می باشد. او عضو هیات علمی دانشگاه سوریه و استاد زبان عربی نیز بود. وی هر روز درسهای دینی در مسجد داشت و مریدان زیادی پیرامون وی جمع شده بودند همچنین بطور روزانه از رادیو القدس درس دینی پخش می کرد و بدلیل روش ساده و در عین حال گیرایی که در کلام به کار می گرفت تعداد زیادی از اهالی سوریه به درس او گوش می دادند. شیخ به شکل غیر علنی مردم را بر علیه نظام تحریک می کرد تا اینکه بالاخره به قطر فرار کرد، و از قطر مردم را به ساقط کردن نظام سوریه دعوت می کند. (این نکته قابل توجه است که او حتی از نظر ظاهری نیز تغییرات کلی کرده است به صورتی که وقتی در سوریه بود ریش صورتش را می تراشید ولی در قطر ریش خود را بلند کرده و در هیات و شمایل شیوخ در آمده است) البته این نکته نیز قابل یادآوری است که گفته می شود دیدگاه ها و نظرات او معتدل تر گردیده و به کشور اردن منتقل شده است و بطور غیر مستقیم در حال گفتگو و مذاکراتی نیز با نظام می باشد .
- شیخ اسامة الرفاعی وشیخ ساریة الرفاعی: هردو پسران مرحوم شیخ عبد الکریم الرفاعی حافظ معروف قرآن هستند، ایشان مدرس وخطیب مسجد زید بن ثابت در منطقه " الفحامة" واقع در شهر دمشق بود.
پسرانش اسامة وساریة توانستند تعداد زیادی از بازرگانان و دانشجویان را پیرامون خود جمع کنند ، اغلب مریدین آنها از منطقه برامکه ، میدان ، کفرسوسه ، تجارة وعباسیین می باشند. شیخ اسامة در ابتدا وبه شکل غیر علنی شروع به تحریک مردم بر ضد نظام کرد ، درحالی که دولت سوریه هیچ منعی بر فعالیتهای ایشان قائل نبود. این دو شیخ از دهه هشتاد میلادی روابطی با علمای مشهوری مثل شیخ محمد عوض داشتند. شیخ محمد عوض در آن موقع به همراه اخوان المسلمین بر ضد نظام حافظ اسد توطئه نمود ودر نهایت به عربستان سعودی تبعید شد. وی به مدت ۳۰ سال در آنجا بود و ۱۰ سال پیش به سوریه بازگشت و پس از مدتی وبدون سروصدا فوت کرد.
- شیخ جمال الدین السیروان وشیخ جمیل السیروان، که دو برادر هستند. شیخ جمال الدین السیروان خطیب مسجد "القصور" در منطقه "التجارة" بود و برادر وی شیخ جمیل السیروان خطیب مسجد فردوس در منطقه "ساحة التحریر" بود.
این دو شیخ در کنار کار تبلیغی و دینی هردو بازرگان در بازار البزوریه دمشق بودند. ولی هم اکنون در خارج از سوریه زندگی می کنند و از معارضین سرسخت نظام می باشند.
- شیخ محمد ابو الخیر شکری: وی یکی از طلبه ها و شاگردان مفتی سابق سوریه مرحوم شیخ احمد کفتارو بود و مدیریت آموزشگاه اسلامی شیخ بدر الدین الحسنی در منطقه " باب الصغیر" در دمشق را عهده دار بود. شیخ محمد حافظ قرآن بود و قرآن تدریس می کرد و بمدت طولانی خطیب جامع الاکرم در منطقه مزه در دمشق بود، پس از شروع بحران در سوریه به معارضین پیوست و هم اکنون مقیم ترکیه می باشد.
- شیخ احسان بعدرانی : خطیب و امام مسجد لالا پاشا در منطقه مهاجرین در شهر دمشق بود و بر روی کارت ویزیت خود نوشته بود: مشاور دینی رئیس جمهور سوریه ، او تا سال ۲۰۱۱ میلادی و حتی تا اوایل شروع بحران به شدت از طرفداران نظام بود ولی در نهایت به ترکیه پناه برد و به عنوان مفتی "جیش الحر" (ارتش آزاد سوریه)مشهور گشت . او همچنین رئیس کمیسیون دینی "تیار المستقبل" سوریه در استانبول می باشد.
همچنین پسر او محمد زاهر بعدرانی نیز مثل ایشان است و معارض سرسخت نظام می باشد. دو فرزند دیگر شیخ احسان ، بنام های اویس و سمح الدین هم اکنون در سوریه زندانی هستند ، لازم به یادآوری است شیخ احسان بعدرانی تا پیش از جدا شدن از نظام سوریه و تبدیل شدن به یک مخالف ، عضو مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در کشورمان نیز بود.
- شیخ احمد معاذ الخطیب : وی درسابق معلم علوم دینی در مساجد دمشق بود. ایشان برای مدتی خطیب مسجد اموی دمشق نیز بود، سپس به ترکیه مسافرت کرد و رئیس " الائتلاف الوطنی المعارض" (مجمع ملی معارض) گردید. برادر ایشان شیخ محمد مجیر الخطیب نیز مانند ایشان از معارضین و مخالفین نظام بشمار می روند.
- شیخ نور الدین قره علی: خطیب مسجد بزرگ "جوبر" بود. در نهایت ایشان به ترکیه فرار کرد . ایشان یکی از معارضین سرسخت نظام می باشد و در ترکیه در آنجا مستقر است.
- شیخ عبدالکریم بکار: خطیب سابق مسجد "دوما" می باشد وی به ترکیه فرار کرد و از معارضین سرسخت نظام محسوب می باشد.
- شیخ فایز محمد عوض : یکی از افراد جماعت شیخ اسامة الرفاعی است وهم اکنون در ترکیه به سر می برد.
- شیخ ابراهیم سلقینی : از علمای شهر حلب می باشد. ایشان از معارضین نظام است و هم اکنون در ترکیه مستقر است.
- شیخ محمد ابوالهدی الیعقوبی : از علمای معروف شهر حلب می باشد. ایشان از معارضین نظام است و هم اکنون در ترکیه مستقر است.
- شیخ یوسف الهنداوی : از علمای شهر حلب می باشد . در حال حاضر هیچ خبری از ایشان نمی باشد که آیا زندانی است یا در خارج به سر می برد.
- شیخ دکتر عماد الدین رشید : استاد سابق دانشکده علوم دینی در دانشگاه دمشق، وی اصالتا از شهر درعا می باشد ، یکی از معارضین سرسخت نظام و بغض وکینه شدیدی نسبت به ایران و حزب الله دارد.
- شیخ محمد علی الصابونی : ایشان سن وسال زیادی دارد ویکی از علمای معارض نظام در شهر حلب می باشد او به عنوان رئیس هیات علمای معارض سوریه در خارج می باشد.
- دکتر محمد حبش : از علمای شهر دمشق می باشد وی از طلبه های مفتی سابق سوریه شیخ کفتارو است و در سابق سمت های متعددی در سوریه داشت از جمله چند دوره نماینده مجلس سوریه ومدیر آموزشگاههای " اسد" برای حفظ قرآن کریم را می توان یاد کرد. محمد حبش همچنین مدیر مرکز پژوهشهای اسلامی " النور" بود ، پس از آغاز بحران به معارضین پیوست و ظاهرا اکنون مقیم امارات متحده عربی می باشد.
- شیخ محمود الدالاتی : از علمای شهر حمص میباشد وی یکی از معارضین سرسخت نظام است و نقش ویژه ای در حوادث شهر حمص داشت. وی هم اکنون در خارج از سوریه بسر می برد.
- شیخ ممدوح جنید: او نیز از علمای شهر حمص است و یکی از معارضین سرسخت نظام بشمار می رود وی هم اکنون در خارج از سوریه در ترکیه بسر می برد.
علمای یاد شده از جمله مهمترین مشایخ مخالف نظام می باشند. البته افراد دیگری نیز هستند که می توان به نام برخی از آنها اشاره کرد مانند: شیخ صالح الحموی ، شیخ خالد کوکی ، شیخ معاذ حوی ، دکتر شیخ عبد المجید البیانونی ، شیخ غیاث ابو شعر ، شیخ وائل حبنکه ، شیخ محمد فؤاد الطباخ الحلبی ، شیخ نبیل شبیب ، شیخ کریم الخطیب ، شیخ خلدون مخلوطة الحموی ، شیخ جودت سعید (از اهالی قنیطره ولی از معارضین مسالمت آمیز نظام در خارج می باشد)، شیخ عبدالکریم بکار ، شیخ عادل ابو شعر ، شیخ عدنان السقا ، شیخ انس سوید ، شیخ بشیر الحداد ، خانم حنان اللحام ، خانم هدی حبش (از زنان پژوهشگر در زمینه های مطالعات اسلامی) ، شیخ احمد صایصنة در درعا ( وی هم اکنون در اردن مقیم است ).
لازم به ذکر است علما و مشایخ اهل تسنن که طرفدار نظام باشند تعدادشان زیاد نیست ولی می توانیم به مهمترین آنها اشاره کنیم :
- دکتر شیخ احمد حسون : مفتی سوریه
- دکتر شیخ محمد توفیق رمضان البوطی : رئیس هیات علمای بلاد شام و فرزند شهید البوطی.
- دکتر شیخ عبدالسلام راجح .
- دکتر شیخ محمود عکام : مفتی حلب
- دکتر شیخ وهبی سلیمان
- دکتر شیخ عبدالفتاح البزم : مفتی دمشق.
- دکتر شیخ محمد شریف الصواف : مدیر مجمع دینی احمد کفتارو.
- دکتر شیخ زکریا سلوایه : مفتی لاذقیة
- دکتر شیخ حسام شعیب : پژوهشگر اسلامی.
- دکتر شیخ هیثم ادلبی : مدیر آموزشگاههای دینی "اسد"
- دکتر شیخ عبدالرزاق المؤنس.
- دکتر شیخ محمد ولید فلیون
- دکتر شیخ علاء الدین زعتری
- شیخ عبدالرحمن الضلع : پژوهشگر اسلامی
- دکتر شیخ محمد خیر الشعال : پزشک و عالم دینی.
شخصیتهای دینی بی طرفی نیز در سوریه هستند. از این افراد می توانیم به تعدادی از آنها اشاره کنیم:
- دکتر شیخ حسام الدین فرفور : آموزشگاه دینی الفتح
- دکتر شیخ فرحات الکسم : آموزشگاه دینی کفتارو
- دکتر شیخ محمد خیر الطرشان : آموزشگاه دینی الفتح
- دکتر شیخ بسام العجک : آموزشگاه دینی کفتارو
- دکتر شیخ محمد دیب : آموزشگاه دینی کفتارو
- دکتر شیخ بسام الصباغ : آموزشگاه دینی کفتارو
- دکتر شیخ زکریا الخولی : مستقل
- دکتر شیخ احمد الحمصی : مستقل
- دکتر شیخ هشام الحمصی : خطیب مسجد " الثناء "
- دکتر شیخ منذر الدقر : مستقل
- دکتر شیخ حسان القاری : استاد دانشکده علوم اسلامی دانشگاه دمشق
- دکتر شیخ بدیع السید اللحام : رئیس دانشکده علوم اسلامی دانشگاه دمشق
- دکتر شیخ احمد ابو ضاهر : استاد دانشکده علوم اسلامی
- دکتر شیخ نعیم عرقسوسی مستقل ، خطیب مسجد " الایمان "
- دکتر شیخ محمد عبداللطیف فرفور : استاد آموزشگاه دینی الفتح
- دکتر شیخ یاسر الحسین : مستقل
- دکتر شیخ وهبة الزحیلی : استاد دانشکده علوم اسلامی دانشگاه دمشق.
وضعیت مساجد واماکن دینی در پی بحران حاصل در سوریه
اما راجع به مساجد واماکن دینی سوریه ، باید گفت از آغاز بحران تا به حال تعداد زیادی از مساجد واماکن دینی مورد تعدی واقع شدندو زیان های جدی دیده اند. البته معارضین مسلح از بعضی از این مساجد به عنوان پناهگاه یا مرکز عملیات وانبار اسلحه استفاده کردند. لذا این امر موجب شد که ارتش به آنها حمله کند و در نتیجه این مساجد ضرر دیدند وخسارت های مختلفی به آنها وارد شد.مهمترین این مساجد : مسجد بزرگ اموی شهر حلب ومسجد خالد ابن الولید در حمص و مسجد العمری درشهر درعا می باشند. این مساجد جدای از اینکه ساختمان آنها بسیار ضرر دید دارای ارزش دینی و تاریخی زیادی هستند. مساجد دیگری نیز در استانهای مختلف سوریه ضرر دیدند از این مساجد می توان به مجموعه ای از آنها اشاره کرد:
- مسجد الزعفران در شهر حمص
- مسجد الجوری در شهر حمص – منطقه بابا عمرو
- مسجد باب الدریب در شهر حمص
- مسجد ابن معاذ در شهر حمص
- مسجد الزاویه در شهر حمص – منطقه باب هود
- مسجد اولاد جعفر الطیار در حمص – باب الجندلی
- مسجد معلولا در حومه شمالی دمشق – معلولا
- مسجد کامل العربی – حمص – بستان الدیوان
- مسجد السوق المسقوف – شهر حمص
- مسجد الرفاعی – حمص – کرم الزیتون
- مسجد کعب الأحبار - حمص – باب الدریب
- مسجد عبد الرحمن بن عون – حمص – البیاضة
- مسجد حمزه – حمص – بابا عمرو
- مسجد الحنابلة – حمص – باب الدریب
- مسجد المریجة – حمص – باب السباع
- مسجد الرحمن – حمص – القصیر
- مسجد علی بن ابی طالب – حمص – تلبیسه
- مسجد الایمان – دمشق – المزرعة
- مسجد ابوذر الغفاری – دمشق – الحجر الاسود
- مسجد سکر – حلب – الکلاسه
- مسجد ابو هریره – حلب
- مسجد العرفی – دیر الزور
- مسجد العباس – دیر الزور
- مسجد السیدة عائشة – دیر الزور
- مسجد حفصة – دیر الزور
- مسجد ابن عمر – الرقة
- مسجد الحجر الاسود – حومه دمشق
- مساجد مختلف منطقه داریا در حومه دمشق
مساجد و اماکن دینی شیعیان درسوریه در این بحران نیز آسیب دیدند وبعضی از آنها مورد تخریب واقع شدند ، که می توان به مهمترین آنها اشاره کرد، البته وضعیت نابسامان اتباع اهل البیت(ع) در سوریه در گزارش دیگری بررسی و ارسال خواهد شد :
- حرم حضرت زینب (ع) – حومه دمشق
- حرم حضرت سکینه(س) در حومه دمشق – داریا
- مسجد امام علی(ع) در الحسکه – الشدادة
- مسجد المصطفی(ص) در حمص – حی البیاضة
- مسجد امام صادق(ع) : روستای زرزور در استان ادلب
- مسجد الاسلام المعاصر در استان ادلب – شهر الفوعة
- مسجد أهل البیت در الحسکة
- مسجد الرسول الأعظم(ص) در درعا – الشیخ مسکین
- مقام عمار بن یاسر در الرقة
- مسجد الزهراء در الرقه – شهر الطبقة
- مسجد الامام الحسین – حومه دمشق – القابون
مسیحیان نیز در این بحران به علت عدم همکاری با معارضین و وفادار ماندن به نظام حاکم ، آسیب های جدی متحمل شدند و حتی اماکن دینی آنان نیز آسیب دیده است. مهمترین اماکن دینی مسیحیان که مورد تعدی واقع شده اند عبارتند از :
- دیر مسیحی "صیدنایا" در حومه شمالی دمشق : این دیر به وسیله گلوله خمپاره مورد اصابت قرار گرفت که برخی از اتاقهای آن مورد تخریب واقع شده است.
- کلیسای انجیلی عربی در شهر حلب: این کلیسا یکی از معروف ترین کلیساهای حلب می باشد. افراد مسلح معارض بخشی از آن را بمب گذاری و منفجر کردند و بار دیگر پس از مدتی قسمت مخصوص عبادت را تخریب نمودند.
- کلیسای سان کیفورک :این کلیسا تابع طایفه ارامنه ارتودکس در حلب است . مسلحین معارض آن را بمب گذاری ومنفجر کردند ومدرسه تابع بدان را که بنام بیت لحم معروف است را نیز خراب کردند.
- کلیسای ام الزنار ( کلیسای سیدة الأم) در شهر حمص . معارضین مسلح بدین کلیسا حمله کردند و بخش اعظمی از آن را سوزاندند ومحتویات آن را به سرقت بردند.
- کلیسای "اربعین شهید" (چهل شهید)در شهر حمص: بخش عظیمی از آن مورد تخریب واقع شد.
- کلیسای مار الیاس در شهر القصیر : مورد تخریب وسرقت قرار گرفت.
- کلیسا ودیر معلولا : سرقت وتخریب بخشی از آن.
لازم به ذکر است بیشتر کلیساهایی که مورد تخریب وسرقت قرار گرفتند، از آثار باستانی مهم سوریه می باشند.
مسیحیان در سوریه از لحاظ اقتصادی، اجتماعی ، فرهنگی وسیاسی نقش مهمی دارند، مخصوصا پس از استقلال سوریه از کشور فرانسه. می توان گفت نظام کنونی وسابق سوریه باعث حفظ امنیت واستقرار مسیحیان در سوریه بود لذا اغلب آنان طرفدار نظام هستند خصوصا که آنان می ترسند با رفتن این نظام افراد تندرو ورادیکال حکم را در دست بگیرند ودر نتیجه مسیحیان مجبور شوند مهاجرت کنند. چرا که امر مشابه این مسأله در عراق ومصر اتفاق افتاد.
البته در بین مسیحیان افرادی معارض نیز وجود دارند، که مهمترین آنها: آقای میشیل کیلو وآقای جرج صبرا می باشند.
افراد مختلفی از علمای دین مسلمان ومسیحی مورد تعرض و قتل توسط معارضین قرار گرفتند. که مهمترین این افراد عبارتند از:
- دکتر شیخ محمد سعید رمضان البوطی : وی در حین سخنرانی دینی در مسجد الایمان در شهر دمشق توسط انفجار بزرگی که در مسجد رخ داد در تاریخ ۲۱/۳/۲۰۱۳ به شهادت رسید.
- شیخ محمد احمد عوف صادق : امام مسجد انس بن مالک در شهر دمشق ،وی در تاریخ ۱۵/۲/۲۰۱۲ به شهادت رسید.
- سید ناصر العلوی : از مدرسین حوزه علمیه زینبیه در منطقه زینبیه بود. وی در تاریخ ۱۴/۴/۲۰۱۲ به شهادت رسید.
- شیخ عبد القدوس جبارة : از مدرسین حوزه علمیه در منطقه زینبیه بود. وی در تاریخ ۱۵/۶/۲۰۱۲ به شهادت رسید.
- شیخ عبداللطیف الشامی : امام وخطیب مسجد آمنه بنت وهب در شهر حلب. ایشان در هنگام اقامه نماز مستحب ( تراویح) در ماه مبارک رمضان و در تاریخ ۲۵/۷/۲۰۱۲ به شهادت رسید.
- شیخ حسن جرتاوی : خطیب مسجد الامام النووی در منطقه رکن الدین در شهر دمشق . وی در تاریخ ۲۷/۸/۲۰۱۲ به شهادت رسید.
- شیخ عبد الله طالح : مدیر اوقاف استان الرقه. ایشان در تاریخ ۳۰/۲/۲۰۱۲ به شهادت رسید.
- شیخ عبد اللطیف الجمیلی : خطیب وامام مسجد صلاح الدین در شهر حلب منطقه الاشرفیة، ایشان درتاریخ ۸/۲/۲۰۱۲ به شهادت رسید.
- پدر باسیلیوس نصار : مدیر کلیسای مار الیاس الغیور در شهرک کفربهم تابع به استان حماه.
- پدر فادی حداد: کشیش کلیسای قطنا تابع رم ارتودکس وی در تاریخ ۲۵/۱۰/۲۰۱۲ ترور شد.
- پدر فرانسوا مراد : مسؤل دیر مار سمعان العامودی در شمال ادلب.
همچنین پدر بولس یازجی کشیش رم ارتودکس وپدر یوحنا ابراهیم کشیش سریان ارتودکس در حلب ربوده وتا کنون آزاد نشده اند.
علی رغم اینکه بحران سوریه باعث شد در بدو این جریانات خیلی از علمای دین اسلام ومسیحی با احتیاط در مقابل بحران عکس العمل نشان دهند و بگونه ای حتی مواظب سخنان خود باشند، ولی بعد از گذشتن بیش از یک سال ونیم تعداد زیادی از آنها صراحتا حمایت خود از نظام را اعلان کردند. حتی سخنگویان مساجد بر این شدند که مردم را به عدم تفرقه و فتنه دعوت کنند.
لازم به ذکر است خیلی از فعالیت های دینی در بدو حوادث سوریه متوقف گشت، ولی سپس به فعالیت خود ادامه دادند مانند برگزاری مناسبتهای دینی واجرای برنامه های حفظ وتلاوت قرآن کریم داخل مساجد در مناطقی که امنیت در آن برقرار است. وزارت اوقاف نیز از علمای دین اسلامی ومسیحی خواست جلسه ها و نشست های تخصصی راجع به نظم دادن به خطابه دینی به شکلی که متناسب با اوضاع کنونی سوریه باشد برگزار نمایند.
با اینکه رسانه ها وتبلیغات سوریه در امر گفتمان دینی آگاه وروشنفکر ،کوتاهی کرده بود ولی در نهایت به پخش برنامه های دینی و پخش سخنرانی ها و خطابه ها و مصاحبه ها با افراد روشنفکر دینی بر روی شبکه های تلویزیونی رسمی خود اهتمام ورزید . از این شخصیت های دینی می توان به دکتر شیخ احمد حسون مفتی سوریه ، دکتر محمود عکام مفتی حلب ، دکتر علی الشعیبی پژوهشگر مسلمان ، حسام شعیب ، دکتر وائل امام ومحمد الشیخ اشاره نمود.
در خاتمه یادآوری این نکته لازم است که بدانید تعداد مساجد در سرتاسر سوریه درحدود ۷ هزار باب می باشد که حدود پنجهزار (۵ هزار) خطیب وامام جمعه در این مساجد هر هفته سنخرانی می کنند وتعداد مشارکین در نماز جماعت حدود ۴ ملیون نفر می باشد و علی رغم شرایط سخت ، مردم همچنان در نمازهای جمعه و جماعات حضوری چشمگیر دارند بویژه در مناطقی که امنیت بیشتری حاکم می باشد همچون مساجد شهر دمشق و برخی دیگر از مناطق آرام و کم تر درگیر در سوریه این پدیده آشکارا ملاحظه می گردد.
نظر شما